Kijk eens aan, m'n blog is verrijkt met een ondertitel! Proefwerken, tja… 't is bruikbaar als omschrijving van wat je doet als blogger: werken op proef, luchtige aanzetten tot een echt essay. Experimenteren, uitproberen of en hoe een idee werkbaar is. Voor mij als ouder mens ook met de bijklank van het proefwerk als schriftelijke tussentoets die je moest maken op de 'middelbare school', ten bewijze dat je je lesje had geleerd (of niet). Het woord is hier overigens toevallig op zijn plaats gekomen.
Eigenlijk zocht ik een aparte plek voor de beloofde serie filosofische Keukengeheimen, naast de gewone berichten. Om nu even uit de keuken van het blog-maken te klappen: dat viel dus tegen, en tot overmaat van ramp verscheen de beoogde titel: 'keukengeheimen', pontificaal bovenin de gewone blog, en liet zich niet verwijderen. Dat ging te ver, maar in een TxxTLab laat die term zich nog wel vertalen – en zo is het gekomen. Die andere serie gaat zo spoedig mogelijk alsnog van start.
Intussen komt ook het gewone werk weer wat op gang, na zomerse escapades en hittegolven. Ik moest denken aan de eerste bladzij van mijn boekje Levinas en de anderen, waarin het gaat over de vraag of Levinas 'eigenlijk heel eenvoudig' is. Ik schrijf daar dat dat toch wel klopt, tenminste als je denkt aan virtuoze performers zoals acrobaten en concertpianisten die spelenderwijs hun moeilijkste kunst tot leven brengen. Nu doet zich een nieuwe wending in mijn interpretatie voor, die het ingewikkelde op een andere manier toch ook eenvoudig maakt – en omgekeerd. Ik denk aan de 'ethiek' van Levinas die zo anders is dan wat velen denken – maar op een bepaalde manier wel degelijk heel eenvoudig.
Of je het wil of niet, bij 'ethiek' gaan je gedachten als vanzelf uit naar uitspraken over wat gepast is in het gedrag van mensen. Daar zijn al die Ethische Commissies mee bezig, die de grenzen van toelaatbaarheid van behandelingen in de medische wereld trachten te bewaken. Over uitgangspunten en beginselen zijn boeken volgeschreven. In die zin gaat het om oordelen over het gedrag van anderen – zoals trouwens met name Engelstalige filosofen in het algemeen graag over ethics schrijven. Nuttig en belangrijk werk op weg naar de vorming van ongeschreven recht, al neigt het soms misschien naar juristerij.
Niet zo bij Levinas; wat hij aan 'ethiek' te melden heeft is inderdaad in weinig zinnen samen te vatten, te beginnen met 'ge zult niet doden', ooit nader gespecificeerd tot: 'een stervende ander moet je eigenlijk niet alleen laten'. En gastvrijheid, ja, die is hogelijk gewenst, met name voor de weduwe, wees en vreemdeling. Het lastige is alleen dat de filosoof deze oude parolen nooit bespreekt als opgelegde regels, maar altijd nagaat wat bij jou zelf werkt als een gebod. Een gebod dat zelf ook lastig is, zoals wanneer het iemand betreft die je juist op de korrel hebt, of die als gast hoogst ongelegen komt, En juist dat opmerkelijke gebeuren dat zelfs geen fenomeen wil worden, en waar trouwens ook niets over te preken valt – ja, dat bestudeert hij intensief, tot het soms zo eenvoudig wordt dat het hele universum op jouw (of mijn) schouders komt te rusten. En daarbij peilt hij dan nog regelmatig de nabijheid of de afstand tot onze 'gewone filosofie'. Zo wordt het boeiend, en ook knap ingewikkeld soms…