... Kabat-Zinn dat je er juist meer zelfkennis van krijgt, doordat je loskomt van alle verwarrende verhalen waar je in vastzat. Het omgekeerde? Maar pas op: ik zie ook dat de mediteerders in The Server allemaal eerst vastzitten in verwarrende verhalen, net als bij Kabat-Zinn; en daarbij ontdek ik… iemand die 'zelf' het vaste punt is in z'n eigen kluwen van verwarrende verhalen – nou ja, het vastzittende punt. Een psycholoog noemt zo'n ego misschien zwak, want niet opgewassen tegen de figuren die hem [of haar, ge weet wel] dwarszitten. Maar dan vergeet hij wat een werk het is om je eigen bedenksels vast te houden, als je er niet meer mee uit de voeten kunt, of nog niet. Net sterk genoeg om weg te blijven uit de radeloosheid, die dreigt in de naamloos-duistere sfeer van wat Levinas il y a noemt.
Maar waarin zit precies die illusie? Als die in de verwarrende verhalen zit, dan komen we op het terrein van de cognitieve therapeut die z'n cliënt nieuwe realiteitszin bijbrengt. In meditatie gaat het kennelijk om diegene die zich met alle macht 'zelf' vastbijt in eigen gedachtenspinsels. Als ik nu bedenk dat zelf-zijn bij Levinas in het heden speelt – hetzelfde 'nu' waar die meditatie je ook telkens in terug wil brengen – dan klopt de boodschap dat zo'n krampachtig 'zelf' imaginair is, en dat je dat beter kunt loslaten. En de les in nieuwe zelfkennis is dan algemeen: 'zelf-zijn' betekent steeds opnieuw lijfelijk je wereld ontdekken en opbouwen – en privatissimum: zo iemand ben ik! Ik kijk weer ontspannen om mij heen, en ik ga nu met frisse awareness een nieuw begin maken.
Als filosoof ben ik blij met die stap van algemeen inzicht naar jou zelf. Met teksten lezen gaat dat langzaam, if at all, maar bij meditatie heb je amper bewust inzicht nodig. Je bent druk genoeg bezig met jezelf. Intussen gloort er toch hoop voor mij als chronisch piekeraar, die last had met awareness als onduidelijke vorm van kennisverwerving. Die komt toch gewoon weer op rationalisme uit? Maar ook hier brengt Levinas soelaas. Van hem leer je beseffen dat we eerst en vooral "leven van… lekker eten, van licht en lucht, van werk en vermaak, van ideeën en van slapen": een halfvergeten manier van menszijn waarbij je kunt 'genieten' en 'geluk' ervaren voordat je het weet – en niet altijd domweg positief 'gekleurd'. Een stuk concreter dan de eeuwige 'intuïtie', en 'gewaarworden' past er prima bij – awareness dus.